معرفی وزارت

 

اولین دستگاه برق آبی در زمان امیر حبیب‌الله خان در جبل السراج ایجاد شد. هدف از ایجاد این دستگاه، انتقال برق به کابل بود که در نخست، ارگ شاهی و شماری از خانواده‌های ماموران عالی‌رتبه ونزدیکان دربار از نور برق آن استفاده می کردند.
 از همان آغاز، تا زمان سلطنت محمد ظاهر‌شاه، موضوع برق توسط شرکت برقی که در آن زمان ایجاد شده بود به پیش برده می‌شد.
با آغاز فعالیت دستگاه‌های برق چک‌وردگ، ماهی‌پر و نغلو، تولید برق در کشور افزایش یافت و در همین زمان شبکه‌های تمدید خط برق از مرکزهای یاد شده، بیشتر شد و فعالیت شبکه‌های توزیع برق در داخل شهرکابل  وسعت یافت؛ اما درگذشته مسایل آبی کشور توسط وزارت زراعت وآبیاری مدیریت می شد که بیشتر مسایل زراعتی را تشکیل می داد.
از این‌جهت تا آن زمان درمورد آبهای کشور، تنظیم واستفاده آن در بخش زراعت وصنعت، تحقیقات صورت نگرفت. تا اینکه در دهه چهل میلادی، قرارداد انکشاف وادی هلمند وارغنداب برای استفاده از آب دریاهای یاد شده، با کشور آمریکا به امضا رسید. از این پس متخصصان امریکایی عملا درساحه کارهای ساختمانی بندهای آب‌گردان کجکی روی دریای هلمند و دهله روی دریای ارغنداب تا زمان بهره برداری آن اشتراک داشتند.
پس از این، استیشن‌های هایدرولوژیکی (آب سنجی) را که روی دریا‌های یاده شده نصب گریده بود، رسما به دولت افغانستان (وزارت زراعت) تسلیم کردند.
در این زمان انجنیر میرمحمد اکبررضا معین وزارت زراعت که در مورد هایدرولوژی ومفیدیت استیشن‌های یاده شده و آبهای جاری کشورآگاهی داشت، مدیریت جدیدی را بنام مدیریت هایدرولوژی کندهار، درتشکیل وزارت زراعت وآبیاری ایجاد کرد و در رابطه به فعالیت استیشن‌های هایدرولوژیکی یاد شده، افرادی‌که با متخصصان امریکایی در پروژه وادی هلمند وارغنداب همکاری داشتند وتجربه اندوخته بودند را استخدام وبا این کار، برای نخستین‌بارسنگ تهداب هایدرولوژی علمی در کشور گذاشته شد که توسط انجنیران و مهندسان مسلکی کشور به گونه مستقل مدیریت می‌شد.
ایجاد مدیریت هایدرولوژیکی در ولایت کندهار پس از پیمودن مراحل انکشافی خود در این عرصه، توانست به مرور زمان و با تشکیل وسیع‌تری زمینه فعالیت‌اش را درمرکز و شماری ولایت‌های کشور به عنوان وزارت آب و برق در تشکیل اداری دولت جمهوری اسلامی افغانستان گسترش دهد.
همچنان، با گسترش فعالیت مدیریت هایدرولوژی روی دریاهای ولایت‌های جنوب‌غرب کشور، دامنه فعالیت آن، ولایت‌های دیگر را نیز در بر گرفت. و این روند، رهبری وزارت زراعت وقت را  ناگزیر به  ایجاد ریاست سروی آب و خاک در تشکیل این وزارت کرد و نخستین محل اداری آن در ساحه دهمزنگ کابل در ساختمان مربوط اتحادیه کارکنان گشایش یافت و انجنیر جمعه‌محمد محمدی به‌حیث رییس سروی آب و خاک مقرر گردید که بعدها سمت اولین وزیر آب وبرق کشور را عهده دار شد.
ریاست سروی آب و خاک در زمان کوتاهی توانست علاوه بر سروی هایدرولوژیکی دریاهای سراسر کشور بخش‌های مهم دیگری را مانند خاک شناسی، توپوگرافی، دیزاین(طراحی) آبهای زیرزمینی را با جلب انجنیران و مهندسان مجربی که دارای تحصیلات عالی درداخل وخارج از کشور بودند ایجاد وازهمان دوره، کارهای مهمی، در بخش آب‌های کشور صورت گرفت، پس از آن  محل اداری ریاست سروی آب و خاک از ساختمان واقع دهمزنگ به مرکز وزارت زراعت وآبیاری واقع جمال‌مینه منتقل گردید. در این زمان، برعلاوه  فعالیت‌های مثمر در بخش آب‌های کشور، توسط انجنیران و کارمندان داخلی، زمینه قرارداد پروژه‌های عام‌المنفعه، مانند بند سردی غزنی، کانال آبیاری ننگرهار، پروژه پروان، خان آباد کندز، چاردره گورگان وغیره عملا صورت گرفت. همچنان کارسروی ده‌ها پروژه هایدرولوتخنیکی مانند پروژه خوش، بند سلما، دریای کوگان، تنگی میدان کابل، پروژه کامه، دشت گمبیری، دومین بند روی ارغنداب وده ها پروژه دیگرروی‌دست گرفته شد.
در اوایل دهه پنجاه خورشیدی، با ارتقای ظرفیت ریاست سروی آب و خاک، ریاست عمومی آبیاری ومنابع آب در تشکیل آن  اضافه شد و مرکز آن به بلاک‌های مکروریان اول انتقال گردید.
پس از روی‌کار آمدن نظام جمهوری در کشور، ریاست عمومی برشنا و ریاست عمومی آبیاری ومنابع آب، زیر نام وزارت آب و برق در کابینه محمد داود خان به فعالیت آغاز کرد و تا هفت ثور 1357 ادامه یافت.
کودتاه سیاه هفت ثور 1357، همان‌گونه که در دیگر بخش‌ها به‌ویژه عرصه سیاسی کشور هرج ومرج ایجاد کرد بخش آب و برق کشور هم در امان نماند. شورای انقلابی حزب خلق منصور هاشمی را در راس وزارت آب وبرق کشور گماشت که آغاز کننده رکود فعالیت‌های آب وبرق در کشور بود. به گونه‌‌ای که کادرهای ورزیده و  با تجربه این وزارت نو‌پا ناگزیر  به ترک وظیفه شدند. 
پس از مدتی و با تغییراتی که در درون حزب ایجاد شد، منصور هاشمی بر کنار و رازمحمد پکتین در راس این وزارت گماشته شد که این شخص نیز فعالیت کرده نتوانست و پس از چندی احمدشاه سرخابی که قبلا به‌حیث مدیر تخنیک  ایفای وظیفه می کرد، به‌عنوان وزیر آب وبرق معرفی گردید. این در زمانی بود که مرکز وزارت آب وبرق به ساختمان (ICA) عقب لیسه حبیبیه منتقل شده بود.  پس از احمدشاه سرخابی، انجنیر غفور رحیم سمت وزارت آب برق را به عهده گرفت.
با پیروزی انقلاب اسلامی درثور 1371 و انتقال قدرت سیاسی به مجاهدان، مولوی شاهرخ گران به‌حیث وزیر آب وبرق معرفی گردید در این زمان و به دلیل افزایش جنگ‌های داخلی در کابل، وزارت آب وبرق موقتا به تعمیر 18 منزله منتقل گردید که متاسفانه اکثر اسناد وداشته‌های علمی مربوط به آب وبرق ودارایی‌های ذخیره شده جنسی موجود از بین رفت، پس از مولوی گران انجنیر محمد ایوب وزیر آب وبرق گردید و مرکز وزارت به ساختمان‌های مربوط این وزارت در بادام باغ نقل مکان نمود.
با روی کار آمدن اداره طالبان وزارت آب وبرق به مولوی محمد جان سپرده شد و این وزارت مانند دیگر وزارت خانه های‌کشور به رکود مطلق مواجه گردید.
 پس ازسقوط طالبان وایجاد اداره موقت، منگل حسین، امور وزارت آب و برق را به عهده گرفت و پس از آن شاکر کارگر در راس وزارت آب و برق قرار گرفت و مقر آن از بادام باغ به ساختمان کنونی آن در سرک دارالامان منتقل گردید.
 پس از پایان دوره انتقالی و موقت، و روی کار آمدن حکومت انتخابی آقای کرزی، محترم محمد اسماعیل خان پس از معرفی به مجلس نمایندگان و گرفتن رای اعتماد، به عنوان وزیر انرژی و آب کشور برگزیده شد و تا سال 1392 یعنی دو دوره را به عنوان وزیر انرژی و آب کشور ایفای وظیفه کرد.
پس از محمد‌اسماعیل‌خان، محمد عارف نورزایی برای مدتی به عنوان وزیر انرژی و آب ایفای وظیفه کرد.
با روی کار آمدن حکومت وحدت ملی، محترم انجنیر علی‌احمد "عثمانی"، پس از گرفتن رای‌اعتماد از مجلس نمایندگان، به عنوان وزیر انرژی و آب برگزیده شد که از آغاز کار شان در این وزارت،  کارهای بزرگی در عرصه بند‌سازی و ایجاد پایگاه‌های انرژی و آب کشور صورت گرفت و همچنان  قراردادهای مهمی برای ساختن زیر‌بناهای  آبی کشور با موسسه‌ها و کشورهای حمایت کننده به امضا رسید.
به تاریخ 2/4/1397 مطابق حکم شماره 537 مقام عالی ریاست جمهوری اسلامی افغانستان، محترم انجنیر محمد گُل خُلمی معین انرژی وزارت انرژی و آب به حیث سرپرست وزارت انرژی و آب تعیین گردید.

در زمان سرپرستی محترم انجنیر محمد گل خُلمی، وزارت انرژی و آب کشور شاهد دستاورد های بزرگی در عرصه های انرژی برق و آب بوده است و همچنان قرارداد های زیادی در بخش های برق و آب میان وزارت انرژی و آب به همکاری موسسات  تمویل کننده بین المللی برای اعمار پروژه زیربنایی با شرکت های خصوصی به امضا رسیده است.

محترم انجنیر محمد گل خلُمی پس از یک و نیم سال به حیث معین انرژی و سرپرست وزارت انرژی و آب به دلیل وخامت وضع صحی از وظیفه شان استعفا داد که از سوی مقام عالی ریاست جمهوری استعفای ایشان منظور شد.

 متعاقبا محترم انجنیر خان محمدتکل بر اساس حکم شماره2574 مقام عالی ریاست جمهوری اسلامی افغانستان، مورخ29/10/1398 هجری خورشیدی با حفظ وظیفه قبلی شان به حیث معین آب به صفت سرپرست وزارت انرژی و آب تعیین شد.